Kinh nguyệt là một trong những biểu hiện tự nhiên của tuổi dậy thì. Đây cũng là giai đoạn quyết định chiều cao của con khi trưởng thành. Một số ý kiến cho rằng, ở con gái chiều cao sẽ ngừng tăng lên khi có kinh nguyệt lần đầu tiên. Vậy nhận định này có thật sự đúng so với thực tế? Cùng Debametulam đi tìm câu trả lời.
Dậy thì là giai đoạn tăng trưởng chiều cao vượt bậc. Trong điều kiện bé gái khỏe mạnh, khi được cung cấp đầy đủ các yếu tố dinh dưỡng, vận động và giấc ngủ, chiều cao chắc chắn sẽ tăng lên liên tục, đạt được chiều cao chuẩn khi kết thúc giai đoạn này.
Tuổi dậy thì bắt đầu và kết thúc ở nữ khi nào?
Dậy thì là sự chuyển giao giai đoạn thơ ấu sang thời niên thiếu và cuối cùng là trưởng thành ở một người. Đây cũng là khoảng thời gian cơ thể trải qua một loạt các thay đổi về thể chất lẫn cảm xúc.
Dậy thì không phải là hiện tượng xuất hiện trong một thời gian ngắn mà là một quá trình kéo dài trong nhiều năm. Tuổi dậy thì ở các bé gái có xu hướng bắt đầu từ 8 – 13 tuổi, phổ biến nhất là 10 tuổi và kéo dài đến khoảng 16 tuổi.
Tuổi dậy thì có sự khác nhau giữa các trẻ em trong cùng độ tuổi và giới tính. Ở nữ, tình trạng dậy thì sớm (trước 8 tuổi) thường không phổ biến. Tuy nhiên, nếu bé gái chưa phát triển ngực ở tuổi 13 hoặc chưa xuất hiện kinh nguyệt ở tuổi 16 thì được xem là dậy thì muộn, khi này cần được chăm sóc y tế để theo dõi sự phát triển.
Những thay đổi của cơ thể trong giai đoạn dậy thì
Tuổi dậy thì được kiểm soát bởi các hormone – các chất hóa học tự nhiên được tạo ra từ các tuyến nội tiết trong cơ thể. Các hormone quan trọng trong tuổi dậy thì ở bé gái được tạo ra trong não và buồng trứng.
Giai đoạn dậy thì cũng là lúc yếu tố di truyền thể hiện sự ảnh hưởng đối với tầm vóc. Các mã thông tin (gen) được thừa hưởng từ cha mẹ sẽ quyết định chiều cao, cân nặng, kích cỡ ngực, thậm chí là lượng lông trên cơ thể trong thời gian này.
Những thay đổi bên ngoài cơ thể ở giai đoạn dậy thì thường thấy bao gồm:
- Ngực bắt đầu phát triển.
- Cơ thể bắt đầu xuất hiện đường cong, xương hông và đùi được mở rộng.
- Bắt đầu mọc lông ở nách, trên chân và ở vùng mu.
- Tuyến mồ hôi hoạt động mạnh, mụn trứng cá phát triển mạnh.
Trong giai đoạn dậy thì, các bé gái cũng sẽ trải qua quá trình “bùng phát tăng trưởng”. Trung bình, mỗi bé gái sẽ cao thêm 8 – 10cm trong thời kỳ tăng trưởng. Đây cũng là khoảng thời gian kinh nguyệt bắt đầu xuất hiện.
Sự hoạt động mạnh mẽ của các hormone không chỉ tạo ra những thay đổi về thể chất và tầm vóc mà còn ảnh hưởng đến suy nghĩ và cảm xúc. Các hormone liên quan đến tuổi dậy thì có thể khiến cảm xúc của các bé gái thất thường, dễ xúc động và “mau nước mắt” hơn.
Kinh nguyệt là gì?
Kinh nguyệt là sự thay đổi sinh lý tự nhiên được lặp đi lặp lại trong cơ thể phụ nữ dưới sự điều khiển của hormone sinh dục. Hành kinh là hiện tượng bình thường của tiến trình phát triển cơ thể tự nhiên xuất hiện theo chu kỳ.
Thông thường, khoảng 2 năm sau khi ngực bắt đầu hình thành, các bé gái sẽ trải qua lần kinh nguyệt đầu tiên. Độ tuổi trung bình bắt đầu hành kinh ở bé gái là 11 tuổi, nhưng cũng có thể xuất hiện bất cứ lúc nào từ 10 đến 16 tuổi, kéo dài đến khi mãn kinh ở tuổi 45 – 55.
Chu kỳ kinh nguyệt là khoảng thời gian được từ khi kết thúc kỳ hành kinh đến khi bắt đầu kỳ kinh tiếp theo. Chu kỳ này có thể kéo dài từ 21 – 35 ngày và có thể không đều nhau.
Một số ý kiến cho rằng, khi bé gái xuất hiện kỳ hành kinh đầu tiên cũng là lúc chiều cao sẽ ngừng phát triển hoàn toàn. Vậy đây có phải là nhận định đúng hay không?
Con gái có kinh nguyệt còn phát triển chiều cao được không?
Thời điểm dậy thì là đáp án duy nhất giải đáp cho câu hỏi “Khi nào con gái ngừng phát triển chiều cao?”. Bởi lẽ, độ tuổi mà các bé gái đạt chiều cao chuẩn phụ thuộc vào thời điểm có kinh lần đầu tiên.
Đúng là tốc độ phát triển chiều cao của bé gái sẽ chậm lại khi bắt đầu có kinh nguyệt nhưng không dừng lại hoàn toàn. Trong 2 năm tiếp theo tính từ thời điểm có kinh nguyệt lần đầu, chiều cao của bé gái vẫn tiếp tục tăng lên nhưng rất chậm, sau đó mới dừng hẳn. Do đó, nhận định chiều cao sẽ ngừng phát triển hoàn toàn khi bé gái có kinh nguyệt lần đầu là sai.
Chiều cao của bé gái sẽ tăng lên nhanh chóng ở giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Do đó, để đạt được chiều cao chuẩn khi trưởng thành nên tập trung vào khoảng thời gian vừa bắt đầu dậy thì trước khi có kinh nguyệt.
Tại sao con gái phát triển khác với con trai?
Cần làm gì để phát triển chiều cao ở giai đoạn dậy thì?
Để đảm bảo sự phát triển tối đa và liên tục của các bé gái trong giai đoạn này, cần đáp ứng các nhu cầu về dinh dưỡng cũng như quỹ thời gian dành cho việc vận động và nghỉ ngơi để kích thích sự sản sinh ở mức cao nhất các hàm lượng hormone thúc đẩy chiều cao.
Ảnh hưởng của các yếu tố di truyền đến tăng trưởng chiều cao của trẻ
Tập trung cao độ vào chế độ dinh dưỡng
Vì tuổi dậy thì là thời điểm quan trọng để tăng trưởng và phát triển, nên một chế độ ăn uống lành mạnh, đa dạng là điều cần thiết để đảm bảo cơ thể nhận được tất cả năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết để cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động. Dưới đây là một số mẹo ăn uống lành mạnh:
Không bỏ bữa sáng
Một số bạn nữ cho rằng không ăn sáng sẽ giúp họ giảm cân nhưng bữa ăn này rất quan trọng. Ăn sáng thúc đẩy mức năng lượng của cơ thể, đảm bảo mọi hoạt động tăng cường thể chất diễn ra liền mạch.
Ăn ba bữa một ngày (bữa sáng, bữa trưa và bữa tối)
Đảm bảo mỗi bữa ăn bao gồm ít nhất một phần trái cây hoặc rau (chúng chứa nhiều vitamin và khoáng chất) và ít nhất năm phần trái cây và rau quả mỗi ngày.
Tăng cường chất sắt
Điều quan trọng là phải ăn nhiều thực phẩm có chứa sắt, đặc biệt là đối với những bạn gái bị mất sắt khi có kinh. Sắt rất quan trọng để tạo ra các tế bào hồng cầu, mang oxy đi khắp cơ thể. Gần 50% trẻ em gái không có đủ chất sắt trong chế độ ăn uống của họ. Các nguồn sắt bao gồm:
- Thịt đỏ và gan
- Ngũ cốc nguyên hạt (bánh mì nguyên cám)
- Các loại rau có màu xanh đậm (cải xoăn, cải xoong)
- Đậu (đậu đỏ, đậu gà)
- Trái cây khô (sung, nho khô) và hạt (hạt vừng, hạt bí ngô)
Cung cấp đủ Canxi cho xương
Tuổi dậy thì cần một lượng canxi cao vì xương đang phát triển mạnh về kích thước cũng như mật độ. Ít nhất 90% khối lượng xương đỉnh đạt được khi trưởng thành, điều này chứng tỏ dậy thì là thời điểm tốt nhất để “đầu tư” vào sức khỏe xương. Các nguồn canxi tốt nhất bao gồm:
- Các sản phẩm từ sữa (sữa, sữa chua và pho mát).
- Các sản phẩm làm từ đậu nành.
- Các loại rau có màu xanh đậm (ví dụ như cải xoăn, tên lửa và cải xoong);
- Các loại hải sản.
Uống nhiều nước đặc biệt khi tham gia tập thể dục và hoạt động thể chất, vì cơ thể mất nước dưới dạng mồ hôi.
Chú ý đến giấc ngủ
Đi ngủ vào 10 giờ tối và ít nhất 8 tiếng là cách duy nhất để tối ưu hàm lượng hormone tăng trưởng do tuyến yên tiết ra. Ở tuổi dậy thì – giai đoạn cuối cùng của sự phát triển chiều cao, điều này đóng vai trò quan trọng hơn cả.
Trên thực tế, rất ít trẻ ở độ tuổi dậy thì đi ngủ đúng với mốc thời gian này, bởi đây cũng là giai đoạn căng thẳng trong việc học. Nhiều trẻ lựa chọn thức khuya hơn là dậy sớm để hoàn thành bài tập. Do đó, hàm lượng hormone cũng tiết ra ít hơn so với bình thường, nhiều khả năng trẻ không đạt được chiều cao chuẩn.
Chính vì vậy, một giấc ngủ thật sâu vào lúc 10 giờ đêm mỗi ngày là điều thật sự cần thiết để giúp các bé gái đạt được tốc độ phát triển chiều cao tối đa trước khi kinh nguyệt xuất hiện.
Có quỹ thời gian để vận động
Như đã nói phía trên, sau khi có kinh nguyệt, chiều cao của các bé gái sẽ tăng lên rất chậm, tuy nhiên thói quen vận động, tập luyện thể thao đã hình thành trước đó sẽ giúp các bé gái đạt được tốc độ phát triển chiều cao tối đa ở giai đoạn chuyển giao này.
Bên cạnh đó, vận động không chỉ tác động đến chiều cao mà còn giúp các bé gái duy trì vóc dáng cân đối, ngăn ngừa béo phì và những yếu tố nguy cơ làm ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao.
Để khai thác tối đa tác động của vận động đến sự phát triển của xương, cần dành ra từ 30 – 45 phút sáng và chiều để tập luyện mỗi ngày. Bơi lội, nhảy dây, cardio, HIIT hoặc yoga/stretching,… là những môn thể thao tác động mạnh mẽ đến tốc độ phát triển của xương ở giai đoạn dậy thì mà các bé gái nên ưu tiên lựa chọn.
Ngoài việc tập luyện thể thao, hình thành một số thói quen về di chuyển cũng là một cách kích thích lực vào các khớp xương.
- Đi bộ nhiều hơn thay vì sử dụng phương tiện di chuyển.
- Sử dụng cầu thang bộ thay vì thang máy hoặc thang cuốn.
- Tích cực tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí ngoài trời.
- Giảm thời gian ngồi một chỗ để nghịch máy tính, điện thoại, xem tivi.
Một số lưu ý khác hỗ trợ sự phát triển chiều cao
- Tránh sử dụng các chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá, cà phê, ma túy đều không phải là lựa chọn lý tưởng để sử dụng, đặc biệt là ở độ tuổi dậy thì.
- Cân bằng cảm xúc: Cảm xúc cũng là một yếu tố tác động gián tiếp đến sự phát triển chiều cao. Dậy thì là khi cảm xúc thay đổi liên tục khiến tính khí của các bé gái trở nên thất thường. Do đó, cần học cách cân bằng cảm xúc, nói chuyện, chia sẻ và cần sự quan tâm nhiều hơn từ gia đình, bạn bè.
- Sử dụng phương tiện truyền thông, mạng xã hội một cách an toàn.
Như vậy, nhận định chiều cao hoàn toàn dừng lại khi các bé gái xuất hiện kinh nguyệt lần đầu tiên là hoàn toàn sai. Chiều cao vẫn sẽ phát triển bình thường nhưng với tốc độ chậm hơn. Tuổi dậy thì và sự xuất hiện có sự khác nhau ở mỗi bé gái, không có thời gian cố định. Chính vì vậy, các kế hoạch tăng chiều cao cần được chú ý thực hiện ngay từ những giai đoạn trước đó.
Tăng cường chất lượng các bữa ăn, có thời gian vận động và nghỉ ngơi hợp lý là những thói quen khoa học để đạt tốc độ tăng trưởng tối đa của xương. Ngoài ra, sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ phát triển chiều cao tăng cường dưỡng chất cũng là điều cần thiết để thúc đẩy chiều cao tăng lên nhanh chóng.
- Tin liên quan: Những nguyên nhân khiến trẻ thấp lùn mà mẹ cần chú ý
